Τρίτη 15 Μαΐου 2012

Καρχαρίας

Η ονομασία "καρχαρίας" προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη κάρχαρον (= πριόνι), λόγω του σχήματος και της διάταξης της οδοντοστοιχίας του.

Καρχαρίας - Ο κυνηγός των θαλασσών

Ένα από τα μεγαλύτερα ψάρια της θάλασσας,

που ανήκει στην υπόταξη των καρχαριοειδών.

Τα ψάρια αυτά, που λέγονται επίσης και «σκυλόψαρα», «σκύλοι» και «σμπρίλοι», ανήκουν σε διάφορες οικογένειες (καρχαριίδες, λαμνίδες, γαλεΐδες και ρινίδες) και είναι γενικά μεγαλόσωμα. Το μήκος τους φτάνει τα 12 μ. και το βάρος τους, τους 6-7 τόνους. Είναι αρπακτικά και βρίσκονται σ΄ όλες τις θάλασσες του κόσμου. Μερικά είδη καρχαριών βρίσκονται και στα δικά μας νερά και λέγονται «σκυλόψαρα», «σαλάχια» κ.λ.π.

1. Περιγραφή: Όλα σχεδόν τα είδη έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά: πελώριο κεφάλι, που έχει μακρουλό ρύγχος και μεγάλο στόμα στο κάτω μέρος του ρύγχους, με 2-3 σειρές δόντια σε κάθε σαγόνι, τριγωνικά και πολύ γερά. Για να αρπάξει τη λεία του, χρειάζεται να γυρίσει ανάσκελα. Στη ράχη έχει ένα μεγάλο πτερύγιο, που αυλακώνει σαν τορπίλη τη θάλασσα.

Έχει και άλλα πτερύγια, ένα ζευγάρι δεξιά και αριστερά στη βάση του κεφαλιού, άλλο ένα πτερύγιο στην κοιλιά και ένα στην ουρά. Το σώμα του σκεπάζεται από σκληρό δέρμα, με χρώμα συνήθως καστανό στη ράχη και καστανόλευκο στην κοιλιά. Έχει πολύ αναπτυγμένη όσφρηση και είναι δεινός κολυμβητής.

Είναι ψάρια τολμηρά και δε φοβούνται κανένα κίνδυνο. Πλησιάζουν τα μεγάλα και μικρά σκάφη και τα παρακολουθούν έτοιμα να αρπάξουν καθετί που ρίχνεται απ' αυτά.

Είναι πολύ λαίμαργοι. Από σχετικά πειράματα πού έγιναν σε αιχμαλωτισμένους καρχαρίες, παρατηρήθηκε ότι κάθε 24 ώρες ο καρχαρίας τρώει τόσα ψάρια όσα και το βάρος του σώματός του. Καταπίνει ό,τι πετούν από τα πλοία: ξύλα, κουτιά από κονσέρβες και πολλά άλλα, χωρίς να τον βλάπτουν, γιατί ό,τι δεν μπορεί να χωνέψει το αποβάλλει προκαλώντας εμετό.

Ο καρχαρίας είναι ζωοτόκο ψάρι. Τα μικρά του μόλις γεννηθούν μπορούν να κολυμπήσουν και να φροντίζουν μόνα για την τροφή τους.

2. Είδη: Υπάρχουν πολλά είδη καρχαριών.

Στα κυριότερα απ' αυτά ανήκει ο «φαλαινοκαρχαρίας», …

…με μήκος 10-12 μ. Ο καρχαρίας αυτός δεν επιτίθεται στον άνθρωπο, καταδιώκεται όμως απ' αυτόν για το πλούσιο σε βιταμίνες συκώτι του.

Σημαντικές διαστάσεις έχει και ο «καρχαρίας ο γίγας»,…

… κοινότατος στις βρετανικές ακτές, του οποίου το βάρος μπορεί να φτάσει τους 6,5 τόνους.

Ο «γλαυκός» ή «κυανούς»,…

…. με γαλάζιο δέρμα στη ράχη και μήκος 7 μ., είναι πολύ επικίνδυνο είδος, γιατί πλησιάζει τις ακρογιαλιές και επιτίθεται στους λουόμενους.

Ο καρχαρίας «αλεπού», …

…με ουρά μακριά, φτάνει τα 5 μ. και έχει χρώμα γκρίζο με πράσινες και γαλάζιες αποχρώσεις· επιτίθεται κατά κοπάδια στις ακτές προκαλώντας μεγάλες ζημιές στα παραγάδια και στα δίχτυα των ψαράδων.

Η «λάμια»,…

….με τριγωνικό και μυτερό ρύγχος, επιτίθεται επίσης στον άνθρωπο.

3. Σημασία για τον άνθρωπο: Το κρέας του καρχαρία συνήθως είναι κατάλληλο μόνο για ψαράλευρο, για ψαρόλαδο και λίπασμα. Το τρυφερότερο μέρος είναι εκείνο που βρίσκεται γύρω από την κοιλιά. Από το δέρμα του κατασκευάζονται ωραία δερμάτινα είδη. Από τα δόντια του κατασκευάζουν περιδέραια και από το λίπος του βγάζουν εξαιρετικό λάδι, που χρησιμοποιείται στη βυρσοδεψία.

Στο σημείο αυτό και για να κατανοήσουν τα παιδιά τα μεγέθη των καρχαριών μετρήσαμε μια απόστασή 7 μέτρων με το μέτρο και μετά το "αντιγράψαμε" σε ένα σχοινί. Μετρήσαμε και το ύψος ενός παιδιού πάλι με το σχοινί και συγκρίναμε τα δύο σχοινιά. Εντυπωσιάστηκαν όταν κατάλαβαν ότι χρειάζονται 7 ή 8 ή και περισσότερα παιδάκια στη σειρά για να φτάσουν ένα μικρό καρχαρία.